AB Parlamentosu, küresel ormansızlaşmayla mücadele için yeni yasa olan EUDR’yi 20 Nisan 2023’de kabul etti
AB Ormansızlaşmayı Önleme Yönetmeliği (EUDR)
- 1990 ve 2020 yılları arasında AB’den daha büyük bir alan ormansızlaşma nedeniyle kaybedildi ve AB tüketimi kayıpların yaklaşık %10’una neden oldu.
- Yeni kurallar sığır, kakao, kahve, hurma yağı, soya, odun, kauçuk, odun kömürü ve baskılı kağıt ürünlerini kapsamaktadır.
- İnsan hakları ve yerli halkın hakları ek gereklilikler olarak eklendi.
Yeni yasa, iklim değişikliği ve biyoçeşitlilik kaybıyla mücadele etmek için şirketleri AB’de satılan ürünlerin ormansızlaşmaya ve orman bozulmasına yol açmamasını sağlamakla yükümlü kılıyor.
Hiçbir ülke veya emtia yasaklanmayacak olsa da, şirketlerin AB’de ürün satmasına ancak ürünün tedarikçisinin, ürünün ormansızlaştırılmış araziden gelmediğini doğrulayan “durum tespiti” olarak adlandırılan DDS beyanı yayınlaması durumunda izin verilecek.
AB Parlamentosunun talep ettiği gibi, şirketlerin ayrıca bu ürünlerin insan hakları da dahil olmak üzere üretildiği ülkenin ilgili mevzuatına uygun olduğunu ve etkilenen yerli halkın haklarına saygı duyulduğunu doğrulaması gerekecektir.
Kapsanan ürünler
Yeni mevzuat, orijinal Komisyon teklif metninde olduğu gibi, sığır, kakao, kahve, palmiye yağı, soya ve ahşabı (deri, çikolata ve mobilya gibi) içeren, bunlarla beslenmiş veya bunlardan yapılmış ürünleri kapsamaktadır. Müzakereler sırasında Avrupa Parlamentosu üyeleri teklifiyle kauçuk, odun kömürü, baskılı kağıt ürünleri ve palmiye yağı gibi bir dizi ürün türevleri de metne de eklenmiştir.
Parlamento ayrıca birincil ormanların veya doğal olarak yenilenen ormanların plantasyon ormanlarına veya diğer ağaçlık alanlara dönüştürülmesi de dahil olmak üzere daha geniş bir “orman tahribatı” tanımını yasa metnine ekledi.
Risk bazlı kontroller
Komisyon, bu düzenlemenin yürürlüğe girmesinden itibaren 18 ay içinde objektif ve şeffaf bir değerlendirmeye dayalı olarak ülkeleri veya bazı kısımlarını düşük, standart veya yüksek riskli olarak sınıflandıracaktır. Düşük riskli ülkelerden gelen ürünler, basitleştirilmiş bir DDS durum tespiti prosedürüne tabi olacaktır. Kontrollerin kapsam oranı, ülkenin risk düzeyine göre müteşebbisle üzerinde gerçekleştirilecek: yüksek riskli ülkeler için %9, standart risk için %3 ve düşük risk için %1.
AB üye ülke yetkili piyasa gözetim ve denetim kurumları, coğrafi konum koordinatları gibi şirketler tarafından sağlanan ilgili bilgilere erişebilecek ve ürünlerin nereden geldiğini kontrol etmek için uydu izleme araçları ve DNA analizi yardımıyla kontroller yapacaktır.
Kanuna uygunsuzluğa ilişkin cezalar orantılı ve caydırıcı olacaktır. Maksimum para cezası, uyumlu olmayan operatör veya tüccarın AB’deki toplam yıllık cirosunun en az %4’ü olacaktır.
Yeni yasa 44’e karşı 552 oyla ve 43 çekimser oyla AB parlamentosu tarafından kabul edilmiştir.
Oylamadan sonra AB Parlamentosu raportörü Christophe Hansen şunları söyledi:
“Bugüne kadar süpermarket raflarımız, yanmış yağmur ormanlarının külleriyle ve geri dönüşü olmayan bir şekilde tahrip olmuş ekosistemlerle “kaplı” ve yerli halkların geçim kaynaklarını yok eden ürünlerle doluydu… Çoğu zaman bu, tüketicilerin haberi olmadan gerçekleşiyordu. Avrupalı tüketicilerin artık çikolatalarını yediklerinde veya bir kahvenin tadını çıkardıklarında artık farkında olmadan ormansızlaşmaya suç ortağı olmayacaklarından emin olabilmeleri beni rahatlattı. Yeni yasa sadece iklim değişikliği ve biyoçeşitlilik kaybıyla mücadelemizde önem taşımamaktadır aynı zamanda, çevresel değerlerimizi ve hedeflerimizi paylaşan ülkelerle ticari ilişkilerimizi derinleştirmemizi engelleyen çıkmazı da kıracaktır”
Sonraki adımlar
Kanun metni AB Konseyi tarafından da resmi olarak onaylanacak ve daha sonra AB Resmi Gazetesinde yayımlanarak 20 gün sonra yürürlüğe girecektir.
Yönetmelik yürürlüğe girdikten sonra AB Kereste Yönetmeliğini (EUTR) otomatik olarak yürürlükten kaldıracaktır. Müteşebbisler ve tüccarların yeni kuralları uygulamak için 18 ay geçiş süresi olacaktır. Mikro ve küçük işletmelerin, daha uzun uyum sürelerinden ve diğer özel hükümlerden yararlanma imkanları olacaktır.
