Türkiye’de CE işareti bağlamında onaylanmış kuruluşlar vardır. Bunlardan biri Standart Belgelendirme Denetim Deney Muayene ve Teknik Kontrol Ltd. Şti. kapsamında faaliyette olan Standart Yapı Laboratuvarıdır.

Standart Yapı Laboratuvarı Avrupa Birliği Tarafından Onaylanmış Kuruluş olarak yetkilendirilmiştir.

Onaylanmış kuruluş olarak yetkilendirilmek için Türkiye Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından akredite edilmek zorunlu olduğu için Standart Yapı Laboratuvarı Türkiye Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından akredite edilmiştir.

Avrupa Birliği üye ülkelerinde her ülkenin farklı yönetmelik ve standartlarını aynı çatı altında toplamak ve uygulamaları bütün ülkelerde aynı mevzuat ve standartlara göre yapmak amacıyla tüm ülkelerde geçerli olmak üzere uyumlaştırılmış standartlar geliştirilmiştir. Uyumlaştırılmış standartlar Yapı Malzemeleri Yönetmeliği ile birlikte yapı sektörünün standartlaştırılması yolunda Avrupa Birliği hareketinin köşe taşlarından biri olmuştur. Uyumlaştırılmış standartların çoğu yayımlanmıştır. Örneğin, yeni standart TS EN 1279-2 Türkiye’de ve Avrupa’da yapı sektöründe etki yaratacak birçok uygulamadan biridir.

Üretici, ürün özelliklerinden en az biri için performans bildiriminde (Declaration of performance) bulunmalıdır. Buna göre ürün özelliklerinden en az biri, standartta belirtilen temel gerekliliklerin birine uygun olmalı ve üretici bu durumu kanıtlamalıdır. Üretici, ürünüyle ilgili “performans”,” dayanıklılık” ve “ürün tanımına uygunluk” deneylerini de yapmalı/yaptırmalıdır.

Üretici, bunun için TS EN 1279 standartlarının 1, 2, 3, 4, 5, 6’ıncı bölümlerinde belirtilmiş olan deneyleri yapmak veya yaptırmak zorundadırlar. Hangi deneyleri kendisinin yapacağı, hangi deneyleri onaylanmış kuruluşa yaptırması gerektiği, bildirimde bulunulan ürün performansına göre saptanır. Yalıtım cam birimleri için bu deneylerden en önemli olanı, yalıtım cam biriminin kullanım ömrü boyunca farklı iklim koşullarından etkilenmeyeceğini gösteren “dayanıklılık” ve ürünün “ürün tanımına uygunluk” deneyidir (TS 3539-2 EN 1279–2).

Üreticilerin, ayrıca, TS 3539-6 EN 1279-6 standardında belirtilen fabrika üretim kontrolünü yapması gereklidir. Fabrika üretim (kalite) kontrolü ürün standartlarının ayrılmaz bir parçasıdır.

İç pazar da dâhil olmak üzere pazarda bulunan bütün ürünler Yapı Malzemeleri Yönetmeliğine uymak zorundadır. Ürünü Avrupa Birliği üye ülkelerinin birinden ithal ediyorsanız ürünle ilgili deney raporunuzun bir kopyası gereklidir. Ürüne ilişkin deney raporu onaylanmış bir kuruluş tarafından yayımlanmalıdır. Eğer ithalatı Avrupa Birliği üye ülkeleri dışında bir ülkeden yapıyorsanız, ürüne ilişkin onaylanmış bir kuruluş tarafından yayımlanan deney raporu olmalıdır.

Üretimde kullandığınız parçalar için, TS EN 1279 standartları kapsamına göre, deney raporlarının olması gereklidir. Üretimde kullanılan parçaların deneyleri, AB tarafından yetkilendirilmiş onaylanmış deney laboratuvarlarınca yapılmaktadır. Dolayısıyla sizin yapacağınız, deneyleri, onaylanmış deney kuruluşları tarafından yapılmış ve deney sonuçları standarda uygun bulunmuş başarılı parçaları kullanmaktır. Deney raporunun bir kopyasını tedarikçiden alarak, deney raporunun onaylanmış kuruluş tarafından yayımlanıp yayımlanmadığı kontrol edilmelidir.

Ayrıca bir üretici olarak, sizin de TS EN 1279-6 standardına göre ‘Fabrika üretim kontrol” sistemi kurmanız ve bu sistemin uygulanmasını sağlamanız gerekmektedir.

Yapı Malzemeleri Yönetmeliği Türkiye’de ve Avrupa’da yapı hukukunun bir parçası oldu. Eğer ürününüz bir yapıda kullanılacaksa, yerel pazar veya ihracat fark etmeksizin, Yapı Malzemeleri Yönetmeliği gerekliliklerini karşılamak zorundadır. Bu, ihracat için olduğu gibi yerel satışlar için de geçerlidir.

Yapı ve üretim denetimleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü (YİGM) Piyasa Gözetimi ve Denetimi yetkilileri tarafından yapılmaktadır. Pencere ve cam sektörü bu yönetmelik kapsamındadır; yalıtım cam birimleri TS 3539 EN 1279 standartlarını karşılamak ve ürünler CE işareti / etiketi taşımak zorundadır.

Piyasa Gözetim ve Denetim yetkilileri üreticilerin standardın gerekliliklerini yerine getirdiklerini güvence altına almaktan sorumludurlar. Denetçilerin, üreticilerin fabrika üretim (kalite) kontrol kayıtlarını inceleme ve ürüne ilişkin deney raporlarının geçerliliğini kontrol etme yetkisi vardır. Sorumlu yapı denetim kuruluş yetkilileri ise inşaat alanında (şantiyelerde) kullanılan malzemelerin standarda uygunluğunu kontrol ederler.

Yapı Malzemeleri Yönetmeliği yapı sektörüne tuğla, çimento, kereste ve pencereler dâhil ürün tedarik eden herkesi ilgilendirir. Yeni binaların inşaatı olduğu gibi yapı geliştirme ve yenileme ürünlerini de kapsar. Bu yüzden Yapı Malzemeleri Yönetmeliğinin işinizle ilgisi vardır.

Eğer ürünleriniz yeni binaların inşaatı ya da yapıların geliştirilmesi ve yenilenmesi için üretiliyorsa, yerel pazara sunuluyor ya da Avrupa pazarına ihraç ediliyorsa, Yapı Malzemeleri Yönetmeliği gerekliliklerini karşılamanız gerekir.

TS EN 1279-2 standardında belirtilen uzun süreli nem geçirgenlik katsayısı deneyini kural olarak onaylanmış bir deney laboratuvarına yaptırmak zorundasınız ve bu deneyle ilgili raporun mutlaka “Başarılı” olarak değerlendirilmesi gerekir.

Aynı bağlamdaki TS EN 1279-6 standardında fabrika üretim kalite kontrol kapsamı içinde yer alan süreli deneyleri de yaptırmak durumundasınız. Bu deneylerden biri de kısa süreli nem geçirgenlik deneyidir.

Kısa süreli nem geçirgenlik deneyinin ilk yıl altı ayda bir (yılda iki kez) ve iki yıl ardı ardına başarılı sonuçlar alınması durumunda yılda bir kez yapılması gerekmektedir.

Gaz dolgulu ürünler TS EN 1279-3 standardında kapsanır. Ancak, öncelikle TS EN 1279-2 standardının gerekliliklerini karşılamanız ve işletmenizde fabrika üretim (kalite) kontrol sistemi olması gerekmektedir.

Gaz yükleme sırasında işletmenizdeki ortam sıcaklık ve basınç kayıtlarını tutmanız gerekmektedir. Yalıtım cam birimleri içindeki gaz miktarını kontrol etmek için, sisteminizi kalibre etmeniz ve gaz dolum miktarlarını kayıt altına almanız gerekir. Birçok gaz doldurma sistemi TS EN 1279-3 standardı gereklilikleri için kararsızdır ve belirlenmiş değerlerin dışında yükleme yaparak başarısız olma olasılığınız vardır. (Daha çok bilgi için TS EN 1279–3 standardına bakınız.)

Yalıtım cam biriminin “Başarılı” olup olmadığı deney sonucunda bulunan nem geçirgenlik katsayısının değerlerine göre belirlenmektedir. Başarılı olmak için iki önemli ölçüt vardır: (1) Ortalama nem geçirgenlik katsayısı %20’den düşük olmak zorundadır, (2) Her bir yalıtım cam biriminin nem geçirgenlik katsayısı %25’ten düşük olmak zorundadır. Bu iki koşulu sağlayan yalıtım cam birimleri “Başarılı”dır.

Yalıtım cam birimlerinin standartta belirlenen başarı ölçütlerine uygun olması için üretimde kullanılan malzemelere ve uygulama usullerine özen göstermek gerekir. Üretimde kullanılan malzemelerin kaliteli olması gerekir. Tedarikçilerin üreticilere satmış oldukları malzemelerin kaliteli olduğunu ve aynı kalitenin sürdürüldüğünü göstermeleri gerekir. Bununla ilgili olarak temin edilen malzemeye ilişkin deney raporu, teknik bilgi, kalite belgesi gibi belgeler müşterilere sunulmalıdır. Ayrıca üretim sırasında kalite kontrolün yapılması ve ürün kalitesinin güvence altına alınması; üretim süreçlerinin tedarikçinin sağladığı üretim usullerine göre ve en iyi üretim tekniklerini uygulayarak yapılması ürün kalitesi için zorunludur.

Yalıtım cam birimleri özel bir uygulamadır. Bu amaç için kullanılacak parçaların sadece TS EN 1279-2 standardı gerekliliklerini değil, bu bağlamdaki öteki standartların (TS EN 1279 standartlar dizisi) ek gerekliliklerini de sağlamaları gerekir. Yalıtım cam birimlerine parça sağlayan tedarikçilerden ürünleriyle ilgili teknik bilgileri, uygulama usulleri ve onaylanmış kuruluşlardan sağladıkları deney raporlarını edinmek gerekir.

Her şeyden önce ‘Sistem’ sözcüğüyle ifade edilen iki ayrı kavram vardır. Birincisi, sistem, bildiğimiz en yalın anlamıyla ürün, malzeme gibi üreticinin ürettiği bir nesnedir. Ürünün birden çok parçayı/bileşeni içermesi nedeniyle, parçaların tümünü adlandırmak için, ‘ürün’ yerine ‘sistem’ sözcüğünün kullanılmaktadır. Örneğin TS EN 1279-1 standardında sistem terimi aşağıdaki gibi tanımlanmıştır (Madde 3.2):

3.2 Sistem; Üreticinin yalıtım biriminin tanımında belirtildiği şekilde, genel olarak bir ara boşluk çıtası, iç ve dış sızdırmazlık malzemelerinin belirli bir kenar performansı sağlayacak şekilde bir araya getirilmesiyle oluşan cam esaslı yalıtım birimidir.

Standartta bununla ilgili ek ayrıntılar verilmiş ve bu maddenin hemen ardından gelen Madde 3.3’de de Yalıtım Biriminin Tanımlanması’ yapılmıştır.

Sistem terimi ikinci olarak, ‘Uygunluk doğrulama sistemleri’ bağlamında tanımlanmaktadır. Bu terim tam olarak ‘Performansın Değişmezliğinin Doğrulanması ve Değerlendirilmesi (PDDD)’ (Assessment and Verification of Constancy of Performance [AVCP]) kapsamında tanımlanmaktadır. Bu bağlamda ’sistem’ terimi, ‘PDDD’ terimi ile birlikte kullanılmakta ve ürünün kullanım amacına göre yapılacak işlemleri hangi kuruluşların görevleri kapsamında olduğunu belirlemek amacıyla kullanılmaktadır.

Örneğin, aşağıda Yapı Malzemeleri Yönetmeliğine göre Sistem 3 için görevler aşağıdaki gibi belirlenmiştir:

1.4. Sistem 3:

Yapı malzemesine ilişkin temel karakteristiklerin performansının beyanı imalâtçı tarafından aşağıdaki unsurlara dayandırılır;
a) İmalâtçı fabrika üretim kontrolü yapar.
b) Onaylanmış laboratuvar malzemenin tip testine (imalatçı tarafından alınmış numuneye dayanarak), tip hesaplamalara, tablo halinde verilen değerlere veya açıklayıcı belgelere dayanarak malzeme tipinin tespitini yapar.

Yapı Malzemeleri Yönetmeliği Ek-5’te PDDD sistemleri ve her bir sistem için kuruluşların görevleri tanımlanmıştır. Buna göre PDDD sistemleri aşağıda özet olarak verilmiştir:

• Sistem 1+
• Sistem 1
• Sistem 2+
• Sistem 3
• Sistem 4

Her PDDD sistemi için üreticilerin, laboratuvarların ve belgelendirme kuruluşlarının görev ve sorumlulukları ürün standartlarının Ek. ZA’larında olduğu gibi Yönetmeliğin Ek-5’inde de verilmiştir.

Yapı Malzemeleri Yönetmeliği Ek-1’te yapı malzemelerinin kullanım amaçları (temel gerekler) belirlenmiştir:

• (1) Mekanik dayanım ve kararlılık
• (2) Yangın durumunda güvenlik
• (3) Hijyen, sağlık ve çevre
• (4) Kullanımda erişilebilirlik ve güvenlik
• (5) Gürültüye karşı koruma
• (6) Enerji tasarrufu ve ısı tutma
• (7) Doğal kaynakların sürdürülebilirliği

Her bir temel gereğin kapsamı ve açıklamaları için ilgili kaynağa başvurulmalıdır.